Mundukidek urteak daramatza Mozambiken, eta aurreko plan estrategikoan (2018-2021), lan egiten dugun herrialde kopurua handitzea erabaki genuen. Identifikazio-prozesu baten ondoren, Etiopia aukeratu genuen Mozambiken ikasitakoa aprobetxatzen saiatzeko eta herrialde horretako nekazariekin lanean hasteko.
Josu Urrutia Beristain- Mundukideko zuzendaria
Niassa probintziako Ngauma barrutiko Massangulotik idazten dizuet. Etiopian eta Niassako barruti berrietan egiten ari garen lana ezagutzeko egiten ari naizen bisitaren beste etapa bat izan da gaurkoa.
Testuingurua: Etiopiak 115 milioi biztanle baino gehiago ditu eta 189tik 173. tokian dago Giza Garapenaren Indizean; Mozambike, aldiz, 181. postuan. Etiopiako per capita Barne Produktu Gordina 944 dolarrekoa da; Mozambikekoa, berriz, 500 dolarrekoa. Analfabetismo-tasa %51,775ekoa da Etiopian; Mozambikekoa, aldiz, %60,66koa.
Datuek agerian uzten dute bereizten gaituen distantzia, baina, gainera, bi herrialdeak gatazka larriak pairatzen ari dira. Mozambikeko ipar-ekialdean, Cabo Delgado eskualdean, Mozambikeko Gobernuak, nazioarteko indar militarren laguntzarekin, jihadista izaera duen matxinada bati aurre egiten dio duela lau urte baino gehiagotik. Gatazkak pertsona asko lekualdatu ditu, eta horrek baldintzatu egin ditu probintziaren barruko pertsona-taldeen joan-etorriak. Horrek zaildu egin du oso emaitza onak lortu dituen Mundukideko programaren metodologiarekin martxan jarraitzea.
Etiopia, berriz, Afrikako herrialderik zaharrena delako da ezaguna. Han aurkitu ziren Lucyren hezurrak. Antzinako gizaki baten fosilik zaharrena da Lucy. Sabako Erreginaren ondorengo nazio bat eta inoiz kolonizatu gabekoa, une korapilatsuan dago. 2020ko azaroan, Tigrayko gerra hasi zen. Tigray eskualdeko agintarien eta gobernu federalaren arteko gatazka armatua da. Milaka hildako eta milioi bat desplazatu baino gehiago utzi dituena. Egun, gatazka ez da hain gordina, eta iturri batzuen arabera bake-elkarrizketetan daudela hitz egiten den arren, gatazkak bere horretan dirau. Gainera, badira oraindik Tigray eskualdean giza eskubideen urraketa larriak gertatzen ari diren lekukotzak. Abiy Ahmed Etiopiako lehen ministroak 2019an Bakearen Nobel saria jasoa zuen, Eritrearekin 20 urteko gerrari amaiera emateagatik. Gatazka honetan, aldiz, ez da jasotako sariari ohore egiten ari, eta oso esanguratsuak izan ziren militarrez jantzitako haren argazkiak armadaren buru.
Lana: Testuinguru horretan, gure lankide Jorge Etiopiara itzuli zen maiatzean, herrialdetik kanpo hilabeteak igaro ondoren, eta proiektua osatzen saiatzen ari da. Nekazari-familien ekoizpena eta produktibitatea hobetu nahi ditugu, laboreak trebatuz eta dibertsifikatuz, erabilera bikoitzeko laborantzetan –bai elikagaietan, bai merkataritzan– nekazaritza-praktika onak ezarriz eta sargaiak eta nekazaritza-kreditua eskuratuz.
Aurten, frutagintza sustatzeko asmoz, balio komertzial handiko 5.500 fruta-arbola landatu dira. Garai lehorrean, berriz, etxeko hegaztien hazkuntza sustatu da, 60 familiaren artean eskala txikiko oiloen hazkuntza sustatuz.
Mozambiken, berriz, gatazka egoera horrek planteamendua aldatzera behartu gaitu, eta Cabo Delgado probintzian jarrera kontserbadorea izatera pasatu da, orain arte lortutakoa finkatzeko asmoz; Niassa probintzian, berriz, programaren eragina handitzea da helburua, bai lanean ari garen tokietan, bai barruti berriak irekitzean.
Emaitzak eta erronkak: Azken hilabeteetan inflazioak eragina izan du herrialde askotan, eta baita bi herrialde hauetan ere. Etiopian ilara amaigabeak daude egunero gasolina-zerbitzuguneetan eta Mozambiken, hilaren 14an, grebak Beira eta Maputo hiriburua geldiarazi ditu. Deitzaileek irtenbideak eskatzen dituzte prezioen igoeraren aurrean. Hori ere eragina izaten ari da nekazarien bizimoduan.
Hilabete batzuk falta dira oraindik aurtengo emaitzak aztertzeko. Parte hartzen duten pertsonen kopurua biltzeko eta lagundutako produkzioan lortutako diru-sarrerak kalkulatzeko. Ekoizpen hori merkaturatzeko une erabakigarrian gaude. Jarduera honetan laguntzeko da parte-hartzaileengandik gehien jaso dugun eskaeretako bat.
Gainera, jende askok eskatu digu labore desberdinetako hazi gehiago eta banaketa lehenago hasteko. Beste batzuek, berriz, irrigazioan laguntzeko, hala nola Nmanoloko herrixkako erreguluak. Izan ere, bost urte eman ditu errekako ura erabili nahian baratzea ureztatzeko, baina lortu gabe, eta programako teknikarien laguntzarekin, egun erdian egitea lortu zuten. Horregatik, behin eta berriz eskertu digu programaren laguntza eta ziurtatu digu haren komunitateko jendea gonbidatuko duela beraren baratzea ikustera eta gurekin lan egitera animatzera.
Tokiko erakundeekin ere egon gara. Moembeko nekazaritza-zuzendariak trukeak antolatzeko gonbita egin zigun, haren eskualdeko nekazariak beste labore mota batzuk ikustera joan daitezen.
Moembeko administratzaileak, hitz gutxiko gizonak, azken eskaera bat egin zigun: “Komunitateko pertsonen pentsamoldea aldatzen laguntzeko eskatzen dizuet. Bisitatzen dituzuenean eta haiekin hitz egiten duzuenean, mesedez gogoratu jendeari, aurrera egiteko lan egin behar dela. Horixe da bide bakarra. Agian, niri baino kasu gehiago egingo dizuete hain urrutitik etortzeagatik”.
Argi dago lan asko dugula egiteko, baina ez bakarrik Etiopian eta Mozambiken!