Artikulua prestatzen ari nintzenean, Ukranian gerra hasi zuten. Orain bonbardaketak eta hildakoak Europan bertan dira eta horregatik egunero heltzen zaigu informazioa.
Hori bai, zoritxarrez, Ukraniakoa ez da munduan dagoen gerra bakarra. Mundukidek lanean diharduen Mozambikeko eta Etiopiako lurraldeetan ere gatazkak bi ditugu eta Kolonbian egunero hiltzen dituzte nekazariak.
Izan ere, Uppsalako Unibertsitateko, Bakea eta Gatazkak Ikertzeko Sailaren datuen arabera 2020an 80.100 heriotza baino gehiago izan ziren antolatutako indarkeriaren ondorioz. Uppsalako gatazkei buruzko datu-programak Estatuko 56 gatazkako kopuru errekorra erregistratu zuen 2020an, zortzi gerra barne. Gatazka gehienak Afrikan gertatu ziren, eskualdean 30 estatu-gatazka erregistratu baitziren, bederatzi berri edo berrabiarazitakoak barne.
Horregatik beste gai guztiak baztertu eta Euskadiko GGKE-en Koordinakundearen moduan, Mundukidek ere bat egiten du Estatu Espainoleko GGKE-en Koordinakundeko jakinarazpen honekin.
Ukrainako gerrak, guztiek bezala, ondorio lazgarriak izango ditu herritar zibilengan. Beraz, gure elkartasuna adierazi nahi diegu egun hauetako erasoen biktimei, baita herritar zibilei, beren bizitzen beldur dira-eta.
Igoera militarra gelditzea ez ezik, indarkeria etetea ere eskatzen dugu. Gatazka honetan inplikatuta dauden eragile guztiek galgatu behar dituzte erasoak eta balizko erantzun armatuak, eta berehalako elkarrizketa- eta bake-prozesu erreala hasi behar dute Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa bermatzeko. Giza eskubideak bermatu behar dira, baita herritar zibilak ere babestu, bereziki haurrak, azpiegitura zibilak, eskolak eta ospitaleak.
Gatazka hau baino lehen, egoera oso kezkagarria zen, ia hiru milioi pertsona zeuden arreta humanitarioaren beharrarekin. Eskualdean dauden GGKE-ek eta tokian tokiko erakundeekin lan egiten dutenek beren kezka adierazi digute azken asteotan gertatu den amaierari eta behar humanitarioen balizko igoeraren gorakadari buruz. Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa betearaziz, bermatu behar da Nazio Batuen agentziek eta tokian tokiko erakundeekin lan egiten duten erakundeek ematen duten laguntza. Horien guztien lana bermatu behar da babes-baldintzetan.
Gaur inoiz baino gehiago, gogoratu nahi dugu bakea nahi badugu bakea eraiki behar dugula. Gizarte-erakunde askok ibilbide handiko lana egiten dute gatazken kausa errealak eta estrukturalak identifikatzeko eta salatzeko, horiek eraldatzeko azal ez daitezen, buruak desmilitarizatzeko eta bakearen kultura sustatzeko. Giza eskubideen, bakearen eta ekintza humanitarioren alde lan egiten dugun erakundeak garen heinean, gure ikuspuntuak kanpo-politikan kontuan izatea eskatzen dugu. Gizarte zibil antolatua garen aldetik, gure eginkizuna aldarrikatzen dugu bakea eta bizikidetza sustatzeko. Azken horiek kontuan hartu behar dira edozein irtenbiderako.
Ardura politikoa
Nazioarteko komunitateak erantzukizuna bere gain hartu behar du, eta bakerako bidea erraztu. Europar Batasunari oro har, eskatzen diogu arduraz jokatzea eta gerrarako joera hau eten dezan. Gure gobernuek aurrera pausoa eman behar dute, eta gatazka amaitzearen aldeko apustua egin.
Gero eta gatazka gehiago daude eta horiek eten egin behar dira errotik. Beldurgarria den azken pausoa izan behar da guda. Hori dela eta, prebentziorako, bizikidetzarako eta bakerako kulturarako prozesuak defendatzen ditugu. Estatuek eta nazioarteko egiturek prozesu horiek babestu behar dituzte eta inplikatuta dauden gizarte zibileko protagonismoarekin kontatu behar dute, bereziki emakumeek bakerako ekarpen handiak egin dituztelako planetako bazter guztietan, Nazio Batuen 1325. ebazpenak aitortzen duen arabera.
Bakea eraikitzeak eta hura sendotzeak elkarrizketa eta pazientzia behar du, eta eraldaketa sakonen prozesu zaila da. Bakea sustatzea helburu duten zenbait eragilek mekanismo berritzaileak aktibatu behar dituzte hura egonkortzeko. Zentzu horretan, zigor ekonomikoek erakutsi dute gutxitan konpontzen dituztela gerren kausak eta arazo estrukturalak, eta gizarte zibilaren sufrimendua areagotu dezaketela eta pertsonen zaurgarritasuna handitu pobreziaren eta desberdinkerien aurrean. Horregatik guztiagatik, igoera militar hau iraultzeko beste alternatiba batzuk eskaini behar dira giza eskubideak bermatzeko.
Hedabideei eskatzen diegu arduraz jokatzea desinformazioa eta propaganda ekiditeko, baita gerraren lengoaia eta kontakizun partzialak alde batera uztea ere. Gainera, herritarrei erregutzen diegu kontuan izatea desinformazio guda batean ere gaudela hedabideetan eta ziberespazioan. Eskatzen diegu informazioaren erabilera kritikoa egitea eta exijitzea kazetaritza gerraren parte ez izatea, baizik eta baliabide aktiboa bakea lortzeko, informazio zorrotza, etikoa eta zintzoa eskaintzen duena gertatzen ari dena ulertzeko eta gudak eragindako sufrimenduarekin enpatizatzen laguntzen duena.
Egoerak eskatzen duen bezalako herritarrak
Beste behin, gizarteak bakearen aldeko hautua egiten du. Toki askotan gerraren kontrako, bakearen aldeko eta biktimenganako elkartasuna adierazteko mobilizazioak deitu dituzte. Herritarrak animatzen ditugu sortzen ari diren zenbait deialditan parte hartzera. Gobernuek berriro entzun behar dute gure honako aldarri hau: bakea da bide bakarra.
Josu Urrutia Beristain, Mundukideko zuzendaria.
