COVID19, txertoak partekatzeko prest gaude?

Otsailaren 28an urte bat bete zen Euskadin koronabirusaren lehen kasua baieztatu zenetik. Ordutik, 151.000 kasu diagnostikatu dituzte EAEn, eta 3.726 pertsona hil dira. Mundu mailan, Johns Hopkins Unibertsitatearen datuen arabera, 115.300.000 kasu diagnostikatu dituzte eta 2.561.880 pertsona hil dira.

Datu beldurgarri horien aurrean, aldiz,  berri ona da urtebete baino gutxiagoan, eta bio RENDER atariaren arabera, gaur egun txertoen 195 proiektu daudela, eta horietatik 71 saiakuntza klinikoen fasean daudela. Inoiz ez da hainbeste diru inbertitu, ez eta,  hainbesteko lankidetza egon erakunde publiko, erakunde pribatu, ikerketa-zentro, unibertsitate, familia, enpresa eta GKEen artean txertoak garatzeko. Ondorioz, Osasunaren Mundu Erakundeak Pfizer-Biontech, Moderna, AstraZeneca-Oxford, Sputnik V eta Sinopharm txertoak baimendu ditu. Eta gutxienez beste 20 txerto III. faseko saiakuntza klinikoetan daude, eta datozen aste eta hilabeteetan onartu ahal izango dira, emaitzak onak badira.

Hala ere, galdera da nola lortuko den bakunen kopuru mugatu bat modu zuzen eta ekitatiboan banatzea.
OMEk adierazi du populazioaren %60 eta %70 artean inmunizatu behar dela transmisio-katea hausteko. Planeta osoan txertoa modu ekitatiboan eskuratzea bermatzeko, baliabiderik ez duten herrialdeek kopuru berean eta herrialde oparoen aldi berean jaso ditzaten, 2020ko apirilean Covax sortu zen, herrialde aberats eta pobreen plataforma bat, ikerketan, prezioen negoziazioan eta banaketan indarrak batzeko. Aliantza honen helburua 2021ean 187 bazkideei 2.000 milioi txerto ematea da. Horietatik, 1.300 milioi inguru, planean parte hartzen duten 92 herrialde txiroenei emango dizkiete. Beste era batera ezin izango dituzte erosi, eta horrela, berriz, biztanleriaren % 20 inguru txertatzeko aukera izango dute.

Garrantzitsua da aipatzea Covax beharrezkoa dela, baina ez nahikoa. Biztanleriaren% 20ko estaldurarekin, konponbidearen funtsezko elementua da, baina herrialde txiroek arrakala masiboei aurre egiten jarraituko dute txertoak eskuratzeko orduan. Herrialde horietan immunitate kolektiboa lortzeko behar den% 40-50eko gainerako biztanleriaren estalduraz arduratu behar dugu. Orain arte, Covaxek 2.400 milioi dolar bildu ditu, baina erakundeak dio gutxienez 4.600 milioi dolar gehiago behar dituela 2021erako txertaketa-helburu orokorra betetzeko.

Datu horiek ikusita, dosi batzuk baztertzea eta “helburu humanitarioetarako erreserba” gisa gordetzea proposatzen da.
Eskuragarri dauden dosien guztizko kopuruaren % 5eko erreserba txiki bat alde batera utziko da babes-mekanismo gisa, azken baliabidea izan dadin, gobernuren batek praktikan jarritako estrategiak ez badira nahikoa talde demografiko jakin batzuen beharrak asetzeko.

Izan ere, Estatu Batuetako Dukeko Unibertsitateak egin zuen ikerketa baten arabera, gaur egun txertoak banatzeko erabilitako modua, mundu mailako osasun publikoaren beste arrisku larri bat da. Egoerak, nolabait, egungo sistema globala errepikatzen du: herrialde aberatsenek aurten izango den txerto kopuru handiena erosi dute; pobreenek, berriz, ez dute dosirik izango beren populazio ahulenei ere emateko. Diru-sarrera handiko herrialdeek munduko biztanleriaren % 16 dute, baina, gaur egun saldu diren txertoen dosiaren % 60 dute. Emaitza gisa, kalkulatzen da diru-sarrera txikiko 70 herrialdetako biztanleen% 90 inguruk aukera gutxi izango dutela 2021ean kobidaren aurkako txertoa jartzeko . Bitartean, beste nazio batzuek, Kanadak kasu, nahikoa dosi erosi dute beren biztanleei txertoa bost aldiz jartzeko.

Ondorioz, Nazio txiro askok 2024ra arte itxaron beharko dute herritar guztiak koronabirusaren aurka txertatzeko.
Txertoen banaketa desberdina arriskutsua da guztientzat. Porrot moralaz gain, ondorio larriak ekarriko ditu, bai arlo ekonomikoan, eta batez ere osasun arloan. Askoz heriotza gehiago eragingo ditu mundu osoan, batez ere gure bizilagun ahulenen artean. Gainera, horrek esan nahiko du, birusak hedatzen eta mutatzen jarraituko duela, gure txertoen zerrendak andui berriak eraginkortasunez ez estaltzeko arriskua areagotuz.

Ez dirudi bizitza normaltasunera itzuliko denik munduko biztanleriaren gehiengoa birusaren aurka babestuta egon arte. Osasun adituen esanetan, txertoak irtenbidea dira, baina partekatu egin behar dira, herrialdeek elkarrekin koordinatu eta pandemia amaitu ahal izateko.

Orain guri dagokigu erabakitzea. Gure txertaketa-data atzeratzeko prest gaude txertoa beste populazio ahulago batzuekin partekatzeko?

Josu Urrutia Beristain

Mundukideko zuzendaria